رییس اداره وصول حق بیمه صندوق: افزایش بیمه پردازان عامل رشد وصول حق بیمه است

به عنوان اولین سوال، اساساً دلیل اهمیت این افزایش میزان رشد وصول حق بیمه چیست؟ صندوق‌های بیمه‌ای همواره به دنبال رشد و گسترش چتر حمایتی خود و افزایش سطح پوشش و ضریب نفوذ بین جامعه هدف بوده و هستند؛ در چنین شرایطی در صورت رشد بیمه‌شدگان، نرخ جانشینی هم افزایش یافته و در میان مدت و بلند مدت می‌تواند به پایداری و بقای صندوق‌ها کمک کند. بنابراین بی‌دلیل نیست که شاخص رشد همواره مد‌نظر مدیران و کارشناسان بیمه‌ای بوده و مورد توجه همیشگی قرار دارد. از طرف دیگر وصول حق بیمه و افزایش درآمدهای ناشی از آن نیز می‌تواند وضعیت حال حاضر صندوق را به درستی به تصویر بکشد و سلامت یا بیماری سیستم را مشخص کند. نبض تپنده صندوق‌ها نیز تعادل در میزان منابع و مصارف آنها هست که همواره متاثر از تدابیر و سیاست‌های درون سازمانی و همچنین شاخص‌های کلان اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی کشور و حتی جامعه جهانی است.   به عبارتی می‌توان گفت که شاخص میزان پوشش بیمه اجتماعی نشانگر میزان رشد و توسعه یافتگی کشورها و میزان رفاه اجتماعی آنان نیز است؟ دقیقاً؛ در صورتی که کشور در دوره رونق اقتصادی و اشتغال کامل باشد شاهد پوشش حداکثری بیمه اجتماعی در آن خواهیم بود و در صورت قرار داشتن در دوره رکود و افزایش بیکاری،  قطعا میزان پوشش بیمه اجتماعی نیز تحت تاثیر قرار گرفته و خود را در کاهش ضریب پوشش و کاهش در درآمدهای وصولی صندوق ها نمایش می‌دهد.   و در چنین شرایطی بود که میزان وصول حق بیمه صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستاییان و عشایر افزایش یافت بله. خوشبختانه در دوره سه ماهه سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل، صندوق بیمه اجتماعی شاهد رشد 28 درصدی در وصولی‌های حق بیمه و مهم‌تر از آن شاهد رشد 5 درصدی در تعداد بیمه‌‌پردازان (ضریب پایداری بیمه شدگان) بود.   اما خب در همین مدت، شاهد افزایش میزان دریافتی حق بیمه بودیم. منظورم این است که در این مدت سطوح درآمدی و میزان حق بیمه افزایش پیدا کرده است. چه میزان از این افزایش رقم، به دلیل افزایش میزان حق بیمه است؟ ببینید بدون شک بخشی از افزایش درآمد وصول حق بیمه ناشی از افزایش سطوح درآمدی حق بیمه است که از سال 1387 تاکنون همه ساله با رشدی متناسب با تورم سالانه توسط هیئت امناء صندوق تعیین و ابلاغ می‌شود. با این تفاسیر حق بیمه متعلقه هر سطح نیز متناسب با آن افزایش یافته که میانگین آن در جدول آمده است.   کد سطح درآمدی حق بیمه سال 94 حق بیمه سال 95 میزان رشد مبلغ حق بیمه درصد بیمه پردازان هرسطح تا شهریور 94 وزن هر سطح از بیمه پردازان نسبت به افزایش سطوح 11 1500000 1800000 20% 24.5% 4.9% 12 1800000 2100000 16.666% 4.2% 0.7% 13 2100000 2400000 14.285% 4% 0.6% 14 2400000 2700000 12.50% 3.1% 0.4% 15 2700000 3000000 11.111% 3.5% 0.4% 16 3000000 3300000 10% 4.3% 0.4% 17 3300000 3900000 18.181% 18% 3.3% 18 3600000 4200000 16.666% 38.4% 6.4% میانگین     14.705% 100% 17%     با دقت به این آمار متوجه می‌شوید که میانگین ساده افزایش حق بیمه وصولی 14.7 درصد و میانگین موزون افزایش حق بیمه با درنظر گرفتن درصد بیمه‌شدگان هر سطح در میزان افزایش ریالی همان سطح 17.05 درصد است  که پس از خنثی کردن تاثیر رشد ریالی حق بیمه می‌بینیم همچنان رشد وصول حق بیمه اعلام شده صندوق بسیار بیشتر از افزایش ناشی از ارقام ریالی هر سطح است.   اما چقدر از این رشد وصول حق بیمه را می‌توان به جهت تغییر انتخاب بیمه‌پردازان در سطح درآمدی دانست. آن‌هم بدون شک تاثیرگذار است. ببینید! با توجه به بخش‌نامه‌های مرتبط با سطوح درآمدی در سال‌های 93 و 94 و 95 به بیمه‌شدگان اجازه داده شده در مرحله تمدید، همان کد درآمدی سال قبل با نرخ جدید را بابت پرداخت حق بیمه انتخاب کنند و یا به یک کد بالاتر تغییر وضعیت دهند. این شرایط به صورت یکسان در سه سال اخیر برای بیمه‌شدگان میسر بوده است. نگاهی به این جدول نشان دهنده تفکیک بیمه‌شدگانی که همزمان با تمدید افزایش سطح داشته‌اند.   ردیف تعداد کل تمدیدکنندگان تعداد تمدید با افزایش یک کد و بیشتر درصد تمدیدکنندگان با افزایش یک کد و بیشتر مبلغ وصولی کل تمدید سال 95 (میلیون ریال) مبلغ تمدید با افزایش یک کد و بیشتر سال95 (میلیون ریال) درصد سه ماهه اول سال 94 135529 33281 24.6% 417679 98.569 23.6% سه ماهه اول سال 95 148553 33357 22.4% 550728 115603 20.1%     نگاهی به این جدول نشان‌دهنده کاهش نسبت تعداد کسانی که افزایش سطح داشته‌اند و همچنین کاهش نسبت مبلغ حق بیمه افرادی که افزایش سطح داشته‌اند است؛ به نحوی که تنها 22.45 درصد تمدیدکنندگان اقدام به افزایش سطح بیمه‌پردازی خود کرده و با وجود آن تنها 20.99 درصد از حق بیمه‌های وصولی مربوط به پرداخت این بیمه‌شدگان است که با توجه به اینکه در دوره جاری تعدادی از بیمه‌شدگان بر اساس دستورالعمل شماره 2 نامنویسی موظف شده‌اند نسبت به افزایش کد تا آخرین سطح اقدام کنند که در این آمار به صورت کلی و یکجا آورده شده و اگر تعداد آنها که 5 هزار و 397 نفر از کل 33 هزار و 357 نفر است را کسر کنیم نسبت‌های امسال به شدت نسبت به سال گذشته کمتر شده و روند کاهشی تعداد و مبلغ پرداختی تمدیدکنندگان با افزایش کد بیانگر رشد بیشتر بیمه‌پردازان صندوق در دوره جاری است. علاوه بر اینکه این موضوع نشان از نابرابر بودن شرایط مقایسه دو دوره مورد بررسی در این زمینه خاص است. البته عامل دیگر آن این است که بیشترین بیمه‌شدگان ما با حرکت در مسیر افزایش تا بالاترین سطح، در سطوح 17 و 18 قرار گرفته و بالاتر از آن امکان افزایش سطحی متصور نیست.   با این حال، بعضی از بیمه‌شدگان موظف هستند که آخرین سطح را انتخاب کنند. این هم ضوابط خاص خود را دارد. ممکن است که ورود به این موضوع کمی تخصصی باشد اما برای آنکه دغدغه شما را به طور واضح برطرف کنم باید بگویم که با توجه به محاسبات مندرج در جدول بالا و دستورالعمل شماره 2 وصول حق بیمه موضوع "نحوه تعیین سطح درآمدی و حق بیمه گروه‌های خاص"  گروهی از بیمه شدگان از جمله رانندگان حمل و نقل بار و مسافر بین شهری، کارکنان مراکز و شرکت‌های نظام مهندسی کشاورزی و نظام دامپزشکی، ساکنین شهرهای زیر بیست هزار نفر جمعیت و شاغلین مشاغل فصلی و کشاورزان غیر ساکن روستا را مکلف کرده تا فارغ از رعایت تبصره (1) ماده (2) ضوابط اجرایی ماده (9) آیین‌نامه صندوق مصوب شورای‌عالی رفاه و تامین اجتماعی، هرساله در بالاترین سطح درآمدی مبنای وصول حق بیمه (سطح هشتم) تعیین و پرداخت کنند‌؛ با این توضیح می‌توانیم به این موضوع دست یابیم که در سه ماهه اول سال 95 نسبت به دوره مشابه سال 94 با وجود اعمال دستورالعمل شماره 2 نامنویسی که رقم 3.633 درصد (نسبت 5397 نفر تمدید کننده به کل 148553 بیمه شده تمدیدی سه ماهه اول سال 95) از کل تمدید کنندگان افزایش دو سطح و بیشتر داشته‌اند؛ که با روندی نزولی به مراتب از سال 94 در تعداد و مبلغ وصولی کاهش داشته است. جدول زیر نشان تعداد این افراد که افزایش ناگهانی تا سطح 8 را داشتند نشان می‌دهد.   کد سطح درآمدی حق بیمه سال 94 حق بیمه سال 95 براساس دستورالعمل شماره 2 نامنویسی میزان رشد مبلغ حق بیمه تعداد بیمه پردازانی که افزایش سطح تا سطح 18 داشته اند درصد بیمه پردازان با بیش از دو سطح افزایش در سال 95 وزن هر سطح از بیمه پردازان نسبت به افزایش سطوح کل رقم پرداختی حاصل از تعداد بیمه پردازان ضربدر مبلغ ریالی سطح 18 (میلیون ریال) 11 1500000 4200000 180% 1667 30.9% 55.6% 22.667 12 1800000 4200000 133.3% 970 18% 24% 13 2100000 4200000 100% 679 12.6% 12.6% 14 2400000 4200000 75% 614 11.4% 8.5% 15 2700000 4200000 55.6% 676 12.5% 7% 16 3000000 4200000 40% 791 14.67% 5.9% 17 3300000 4200000 27.3%       میانگین     87.3% 5397 100% 113.5%     با درک این موضوع برای تشخیص میزان اثر واقعی بیمه‌پردازانی که به واسطه الزام دستورالعمل شماره 2 نامنویسی افزایش بیش از دو سطح درآمدی داشته‌اند در قالب جدول زیر آورده شده است به نحوی که نسبت به تعداد بیمه‌پردازان شامل 5397 نفر و تعداد سطوحی که افزایش داشته‌اند با احتساب میانگین وزنی به طور متوسط 113.49 درصد افزایش حق بیمه داشته در حالی که 17.05 درصد آن صرفاً به دلیل افزایش ریالی سطوح ناشی از تصویب هیات امناء است که عدد 96.44 درصد خالص واقعی آن است که پس از محاسبه آن در کل تعداد تمدیدی های دوره و مبلغ وصولی ناشی از آن رقم 2.88 درصد به شرح جدول زیر حاصل می‌شود.   عنوان تعداد بیمه پردازان حق بیمه وصولی (میلیون ریال) درصد افزایش حق بیمه وصولی نسبت به سال قبل میانگین وزنی افزایش مبلغ سطوح مصوب هیات امناء نسبت به سال قبل حق بیمه وصولی فرضی بدون درنظر گرفتن رشد واقعی و صرفاً بر اساس افزایش ریالی سطوح مصوب هیات امناء (میلیون ریال) افزایش مبالغ وصولی ناشی از رشد واقعی حق بیمه وصولی سال 95 خالص رشد تمدید بیمه شدگان در سال 95 پس از کسر افزایش بیش از دو سطح کل تمدیدکنندگان 148553 550728 31.9% 17% 488912 14.8% 11.9% تمدیدکنندگان با افزایش دو سطح و بیشتر 5397 22667 - 113.5% 10617 2.88%       با این شرایط می‌توان رشد میزان وصول حق بیمه‌ را چه اندازه دانست؟ ببینید با توجه به بررسی‌های بعمل آمده و انجام محاسبات و استخراج آمارهایی که ذکر کردم می‌توان گفت که رشد ناشی از افزایش مبالغ حق بیمه نسبت به سال قبل به طور میانگین 14.7 درصد و با میانگین موزون 17 درصد بوده است. علاوه بر این باید به این موضوع هم توجه داشته باشیم که تاثیر خالص افزایش مبلغ حق بیمه افرادی که با اعمال دستورالعمل شماره 2 بیش از دو سطح افزایش داشته‌اند نسبت به کل تمدید‌کنندگان سه ماهه اول سال 95 تنها 2.88 درصد از کل 31.85 درصد رشد وصول حق بیمه تمدیدی دوره جاری را شامل می‌شود. بنابراین پس از خنثی سازی اثرات رشد ناشی از تورم و افزایش سطوح درآمدی تمدیدکنندگان و با در نظر گرفتن متغیرهای غیر بیمه‌ای دیگر از جمله شاخص‌های اقتصادی مانند رکود و بروز خشکسالی در مناطق مختلف کشور که بر میزان رشد وصول حق بیمه تاثیر منفی بر جا گذاشته بوده است، رشد 28 درصدی در وصولی‌های حق بیمه و رشد 5 درصدی در تعداد بیمه‌پردازان (ضریب پایداری بیمه‌شدگان) به طرز معجزه‌آسایی مثبت و واقعی بوده که نشانگر تلاش مجدّانه تمامی همکاران و مدیران شاغل در ستاد و مدیریت‌های استانی در راستای حفظ پایداری منابع و نیل به اهداف عالیه صندوق است.